پلاک دندان بعد از ارتودنسی | نگهبان لبخند زیبا و صاف شما
پایان درمان ارتودنسی به معنای پایان راه نیست؛ بلکه آغاز مرحله‌ای مهم برای تثبیت نتایج به‌دست‌آمده است. پس از خارج شدن براکت‌ها یا اتمام درمان ارتودنسی نامرئی، دندان‌ها تمایل دارند به موقعیت قبلی خود بازگردند. اینجاست که نقش پلاک دندان بعد از ارتودنسی یا همان «ریتینر» برجسته می‌شود.
در این مقاله، به‌طور تخصصی و دقیق به معرفی انواع پلاک‌های نگهدارنده، اهمیت استفاده از آن‌ها، مراقبت‌های لازم، مشکلات احتمالی و پاسخ به پرسش‌های متداول درباره این ابزار کاربردی در دندانپزشکی می‌پردازیم.
پلاک دندان بعد از ارتودنسی چیست؟
پلاک دندان بعد از ارتودنسی، نوعی ابزار نگهدارنده (Retainer) است که پس از پایان درمان ارتودنسی برای ثابت نگه‌داشتن دندان‌ها در موقعیت جدیدشان استفاده می‌شود. این وسیله معمولاً از جنس پلاستیک یا ترکیب فلز و اکریلیک ساخته شده و به شکل متحرک یا ثابت طراحی می‌شود.
دلیل استفاده از پلاک، جلوگیری از بازگشت دندان‌ها به حالت قبلی و حفظ نظم و هماهنگی حاصل‌شده از درمان ارتودنسی است.
چرا استفاده از پلاک نگهدارنده ضروری است؟
پس از برداشتن براکت‌ها یا اتمام درمان ارتودنسی، رباط‌ها و بافت‌های اطراف دندان‌ها هنوز در حال تثبیت هستند. در این دوره، حتی کوچک‌ترین فشار یا عادت دهانی می‌تواند باعث حرکت مجدد دندان‌ها شود.
مزایای استفاده از پلاک:
-
حفظ نتایج درمان ارتودنسی
-
جلوگیری از بازگشت ناهنجاری‌های فکی
-
تثبیت موقعیت ریشه دندان‌ها در استخوان
-
جلوگیری از نیاز به درمان مجدد ارتودنسی
انواع پلاک دندان بعد از ارتودنسی
پلاک‌های نگهدارنده به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:
۱. پلاک متحرک (Removable Retainers)
قابل درآوردن توسط بیمار، راحت در استفاده، اما نیازمند پایبندی دقیق به دستور پزشک
انواع پلاک متحرک:
-
پلاک هالی (Hawley): ترکیبی از سیم فلزی و پلاستیک که روی سقف دهان یا پشت دندان‌های پایین قرار می‌گیرد. بادوام و قابل تنظیم است.
-
پلاک شفاف (Essix): از جنس پلاستیک شفاف، بسیار زیبا و نامحسوس، اما نسبت به پلاک هالی عمر کوتاه‌تری دارد.
آشنایی با : بهترین جراح دندانپزشک تهران
۲. پلاک ثابت (Fixed Retainers)
سیمی نازک است که پشت دندان‌ها (معمولاً دندان‌های جلویی فک پایین) چسبانده می‌شود. نیاز به همکاری بیمار ندارد و دائماً در دهان باقی می‌ماند.
مزایا و معایب پلاک ثابت:
✅ نیازی به یادآوری ندارد
✅ دندان‌ها دائماً در جای خود ثابت می‌مانند
❌ نظافت دشوارتر
❌ خطر پوسیدگی در صورت بی‌توجهی به بهداشت
مدت زمان استفاده از پلاک بعد از ارتودنسی
مدت زمان استفاده از پلاک به نوع ناهنجاری، سن بیمار و شرایط فک بستگی دارد. اما به‌طور کلی:
-
۶ ماه اول: استفاده مداوم، روز و شب
-
۶ ماه دوم: استفاده در شب‌ها
-
پس از ۱۲ ماه: گاهی فقط چند شب در هفته (تحت نظر ارتودنتیست)
برخی بیماران ممکن است نیاز به استفاده مادام‌العمر در شب داشته باشند تا از بازگشت دندان‌ها جلوگیری شود.
مراقبت‌های لازم برای پلاک دندان بعد از ارتودنسی
برای پلاک متحرک:
-
بعد از هر بار استفاده، آن را با آب ولرم و مسواک نرم تمیز کنید
-
از خمیر دندان برای شستشو استفاده نکنید (ممکن است باعث خراش شود)
-
هفته‌ای یک‌بار با محلول‌های مخصوص یا قرص‌های ضدعفونی‌کننده تمیز کنید
-
هرگز پلاک را در آب جوش نیندازید
برای پلاک ثابت:
-
استفاده از نخ دندان مخصوص ارتودنسی یا واترجت
-
مراجعه منظم برای جرم‌گیری و چکاپ
-
اجتناب از جویدن مواد سخت که ممکن است به سیم پشت دندان آسیب بزند
اگر پلاک استفاده نکنیم چه می‌شود؟
عدم استفاده از پلاک، یکی از دلایل رایج بازگشت نامرتبی دندان‌ها بعد از ارتودنسی است. در برخی موارد، این بازگشت آن‌قدر محسوس است که نیاز به درمان مجدد ارتودنسی پیدا می‌شود. بنابراین، پشت گوش انداختن این مرحله می‌تواند تمام زحمات ماه‌ها یا سال‌ها درمان را بی‌نتیجه کند.
سوالات متداول درباره پلاک دندان بعد از ارتودنسی
آیا پلاک نگهدارنده باعث ایجاد زخم در دهان می‌شود؟
در روزهای ابتدایی ممکن است باعث حساسیت یا زخم‌های جزئی شود که معمولاً بعد از چند روز از بین می‌رود. در صورت ادامه ناراحتی، پزشک پلاک را تنظیم می‌کند.
اگر پلاک گم شود یا بشکند چه باید کرد؟
بلافاصله با ارتودنتیست تماس بگیرید. تأخیر در جایگزینی می‌تواند باعث حرکت دندان‌ها شود.
آیا پلاک باعث تغییر در گفتار می‌شود؟
ممکن است در روزهای ابتدایی کمی لکنت یا دشواری در ادای حروف ایجاد شود، اما با تمرین صحبت کردن، این مشکل برطرف می‌شود.
چطور بفهمم پلاکم دیگر به درد نمی‌خورد؟
اگر احساس شل بودن، فشار زیاد یا ترک‌خوردگی داشتید، حتماً برای بررسی با پزشک خود مشورت کنید.
بیشتر بخوانید : ایمپلنت دندان الهیه تهران
تفاوت پلاک متحرک و ثابت در یک نگاه
| ویژگی | پلاک متحرک | پلاک ثابت |
|---|---|---|
| استفاده توسط بیمار | نیاز به همکاری | نیاز ندارد |
| دید بصری | کمتر مشخص | نامرئی |
| نگهداری | نیازمند مراقبت ویژه | سخت‌تر برای تمیز کردن |
| دوام | بسته به نوع متغیر | معمولاً طولانی‌مدت |
| هزینه | معمولاً کمتر | معمولاً بیشتر |
نکات طلایی برای حفظ نتایج ارتودنسی
-
به پلاک دندان مانند بخشی از درمان نگاه کنید، نه یک گزینه اختیاری
-
پلاک متحرک را هنگام غذا خوردن بردارید
-
هرگز پلاک را در دستمال کاغذی رها نکنید (احتمال گم‌شدن بالا است)
-
اگر پلاک به دندان فشار غیرعادی وارد کرد، آن را به‌زور استفاده نکنید؛ با پزشک مشورت کنید
-
با گذشت زمان، ممکن است پلاک نیاز به تعویض داشته باشد
نقش ارتودنتیست در نظارت بر استفاده از پلاک
حتی پس از اتمام درمان، معاینات دوره‌ای بسیار ضروری‌اند. ارتودنتیست در این جلسات نحوه قرارگیری پلاک، سلامت دندان‌ها و لثه‌ها، و تثبیت موقعیت دندان‌ها را بررسی می‌کند. عدم پیگیری‌های منظم می‌تواند باعث بروز مشکلاتی شود که در مراحل اولیه قابل پیشگیری بودند.
نتیجه‌گیری:
درمان ارتودنسی مسیری طولانی و پرهزینه است که نتیجه آن لبخندی مرتب، زیبا و سالم است. اما برای حفظ این نتیجه، نباید مرحله مهم پس از درمان یعنی استفاده از پلاک نگهدارنده را نادیده گرفت.
با استفاده صحیح، رعایت بهداشت و پیروی از دستورات ارتودنتیست، می‌توان لبخندی که با زحمت فراوان به‌دست آمده را برای سال‌ها حفظ کرد. پس اگر شما یا فرزندتان درمان ارتودنسی را به پایان رسانده‌اید، پلاک را به‌عنوان نگهبان لبخندتان جدی بگیرید.
✅آشنایی با دکترالهه بداقی
برای ویزیت و مشاوره دندانپزشکی کودکان تهران کلیک کنید
ما را در اینستاگرام همراهی کنید
